مبین منفصلمبین منفصل به لفظ رافع اجمال لفظ مجمل، و منفصل از آن اطلاق می‌شود. ۱ - تعریف«مبین» لفظی است که دلالتش واضح باشد و اجمال لفظ مجمل را بیان و روشن کند. در صورتی که این مبین در آیه دیگری و با فاصله آمده باشد، آن را «مبین منفصل» می‌نامند؛ ۲ - مثالمانند: ۱. (وجوه یومئذ ناضرة الی ربها ناظرة). این آیه اجمال دارد و با آیه (لا تدرکه الابصار وهو یدرک الابصار) بیان شده است. ۲. (احلت لکم بهیمة الانعام الا ما یتلی علیکم) که با آیه (حرمت علیکم المیتة والدم ولحم الخنزیر...) بیان و روشن شده است. ۳ - مبین منفصل از سنتگاهی مبین منفصل، از سنت است؛ یعنی قرآن با حدیث تبیین می‌شود؛ مانند: (واقیموا الصلاة وآتوا الزکاة) و (ولله علی الناس حج البیت) که افعال نماز ، مقدار نصاب زکات و مناسک حج در احادیث بیان شده است. ۴ - دیدگاه زرکشیزرکشی به این نکته اشاره می‌کند که قرینه منفصل- مانند قرینه متصل - گاهی سبب تعین معنایی می‌شود که اگر این قرینه در بین نبود کلام ، حمل بر معنایی غیر از آن معنا می‌شد، در این صورت « تخصیص » و « تاویل » گفته می‌شود، مثل آیه: (فان طلقها فلا تحل له من بعد حتی تنکح زوجا غیره) که نسبت به آیه: (الطلاق مرتان) عمومیت طلاق را- که شامل طلاق بائن هم می‌شود- به طلاق رجعی محدود می‌کند، و اگر این قرینه در بین نبود طلاق، حمل بر عموم می‌شد. و گاهی این قرینه فقط سبب آشکار شدن مراد از لفظ می‌شود، به طوری که اگر این قرینه در بین نبود مفهوم آیه بر اجمال و ابهام خود باقی می‌ماند، که در این صورت «بیان» نامیده می‌شود. [۱۳]
کمالی دزفولی، علی، قرآن ثقل اکبر، ص۲۰۲.
۵ - عناوین مرتبطمبین متصل . ۶ - پانویس
۷ - منبعفرهنگنامه علوم قرآن، برگرفته از مقاله«مبین منفصل». |